Málnotkun
Málnotkun (pragmatics) vísar til þekkingar á samskiptum og hvernig málið er notað í félagslegum aðstæðum. Færni í málnotkun hjálpar okkur að skilja merkinguna sem liggur undir yfirborði orðanna.
Málnotkun felur í sér þrjá þætti:
Nota tungumálið í mismunandi aðstæðum:
- heilsa (sæll/sæl, bless)
- gefa upplýsingar (ég ætla að ná í kex)
- gefa skipun (láttu mig fá kex)
- gefa loforð (ég ætla að láta þig fá kex)
- biðja um (mætti ég fá kexköku)
Aðlaga tungumálið að þörfum viðmælandans eða aðstæðum:
- tala á mismunandi hátt við börn og fullorðna
- gefa þeim sem er ókunnugur umræðuefninu, bakgrunnsupplýsingar
- tala á mismunandi hátt á leikvellinum og í kennslustofunni
Fylgja reglum um samræður (samskipti) og sögugerð
- skiptast á í samræðum
- kynna umræðuefni í samræðum
- að viðhalda samræðum
- að útskýra þegar misskilningur kemur upp
- að kunna reglur um yrt og óyrt samskipti
- að þekkja hvað er viðeigandi fjarlægð frá viðmælanda
- að nota svipbrigði og augnsamband
Færni í málnotkun
Færni í málnotkun (pragmatics) gefur okkur færi á að skilja lengra en orðin ná til að átta okkur á ætlan þess sem talar. Við reynum að átta okkur á því hvað sá sem talar er að meina ekki bara því sem hann segir.
Þekking á orðaforða, málfræði, setningamyndun er nauðsynleg til að skilja merkingu, það hjálpar okkur til að átta okkur á hvernig merking liggur undir yfirborði orðanna.
Í persónulegu samtali gefum við viðbótar upplýsingar um það sem við viljum koma á framfæri með blæbrigðum raddarinnar, svipbrigðum , bendingum, líkamsstöðu o.fl. sem hjálpar að átta okkur á ætlan eða merkingunni sem liggur undir orðunum.
Málnotkunarfærni (Pragmatic skills) felur í sér að skilja merkinguna sem liggur undir yfirborði orðanna, djúpan skilning á merkingu orða, hvaða orðmyndunarþætti þau taka með sér og hvernig á að raða þeim í setningar eftir kerfum
Stuart, M. and Rhona, S. (2016). Reading Development and Teaching. London: SAGE.